Ảnh: REUTERS/Nathan Howard/Sưu tầm.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken có mặt tại Israel vào ngày thứ Ba. Đây là điểm dừng đầu tiên trong chuyến công du Trung Đông nhằm hồi sinh những nỗ lực đàm phán ngừng bắn cho Gaza và thảo luận về tương lai của khu nội phận này sau khi lãnh đạo Hamas Yahya Sinwar bị tiêu diệt, tuy nhiên trước bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp diễn ra, khả năng có được một bước tiến mang tính đột phá có vẻ không khả thi.
Chuyến công du này là chuyến công du thứ 11 của nhà ngoại giao hàng đầu trong chính phủ Mỹ tại khu vực Trung Đông kể từ khi tổ chức dân quân Hồi Giáo Palestine Hamas tấn công miền Nam Israel vào ngày 7/10/2023 châm ngòi cho cuộc chiến tại Gaza tới nay.
Chuyến công du lần này của ông Blinken được dự kiến sẽ kéo dài một tuần, với các điểm dừng khác bao gồm Jordan và Doha, được đề ra trong bối cảnh toàn khu vực đang chuẩn bị cho sự phản hồi của Israel trước loạt tấn công tên lửa đạn đạo do Iran thực hiện vào ngày 1/10/2024. Quyết định phản hồi của Israel có thể gây gián đoạn cho thị trường dầu mỏ và thậm chí mang lại rủi ro châm ngòi chiến tranh toàn diện giữa hai quốc gia kỳ phùng địch thủ này.
Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ yêu cầu giữ kín danh tính, cho biết trong các thảo luận về vấn đề Gaza, ông Blinken sẽ thảo luận tập trung vào biện pháp kết thúc chiến tranh, kế hoạch hậu chiến cho khu nội phận này và phương pháp cải thiện khả năng hỗ trợ nhân đạo.
Trong tuần vừa rồi, ông Blinken và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã gửi thư tới quan chức Israel yêu cầu cung cấp biện pháp rõ ràng nhằm giải quyết tình hình ngày càng trở nên tồi tệ tại Gaza, nếu không muốn đối mặt với những giới hạn về viện trợ quân sự từ chính phủ Mỹ.
Quan chức trên cho biết, trong cuộc họp với chính phủ Israel và các nước Ả Rập, ông Blinken sẽ nhấn mạnh vấn đề về “những ngày sau này” của Gaza, nhất là về phương diện an ninh, cai trị và tái kiến thiết. Mục tiêu có được những kế hoạch chi tiết về các phương diện này đã được coi là tiền đề để đạt được giải pháp lâu dài cho cuộc xung đột.
Ngoại trưởng Mỹ cũng sẽ thảo luận với Israel và chính phủ các nước khác về phương pháp đạt được giải pháp ngoại giao trong cuộc xung đột với Hezbollah, và sẽ giữ vững các thảo luận giữa Washington và chính quyền Israel về quyết định phản hồi trước loạt tấn công tên lửa của Iran.
“Khó tưởng tượng được” bước đột phá
Các chuyên gia cho rằng Hamas và Israel vẫn đang trải qua mâu thuẫn sâu sắc và khó có khả năng có được nhượng bộ từ hai phe trước kỳ bầu cử tổng thống Mỹ ngày 5/11.
Aaron David Miller, thành viên cấp cao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế nhận định “rất khó có thể tưởng tượng được” khả năng ông Blinken đạt được bước đột phá mới trong tuần này, vì Hamas cũng như ông Netanyahu đều không có động cơ kết thúc chiến tranh.
“Tận dụng cơ hội thức thời là một ý tưởng sai lầm về mặt cơ bản trong trường hợp này vì tôi không cho rằng có cơ hội thức thời nào cả”.
Chính quyền ông Biden đã nhận định vụ việc Sinwar bị quân đội Israel tiêu diệt trong tuần vừa rồi có thể được coi là một cánh cửa tiềm năng dẫn tới kết thúc chiến tranh tại Gaza, tuy nhiên Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã khẳng định chiến tranh sẽ còn tiếp diễn.
Israel đang đẩy nhanh các hoạt động quân sự nhằm đẩy lùi Hezbollah khỏi biên giới phía Bắc và đồng thời tấn công vào trại tị nạn Jabalia tại Gaza, một quyết định mà chính quyền Palestine và các cơ quan LHQ lo ngại có thể là nỗ lực nhằm phong tỏa miền Bắc Gaza khỏi phần còn lại của khu nội phận này.
Các nhà phân tích cho rằng ông Netanyahu có thể lựa chọn câu giờ cho tới khi kết thúc nhiệm kỳ tổng thống Joe Biden trong tháng 1/2025, và đánh cược vào chính sách của tổng thống Mỹ tiếp theo, bất kể là Kamala Harris của đảng Dân Chủ hay Donald Trump của đảng Cộng Hòa. Ông Netanyahu đã thảo luận về cuộc xung đột trong một cuộc điện thoại với Trump trong ngày thứ Bảy.
Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Matthew Miller cho biết, đề xuất thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza mà Mỹ và các nhà trung gian thương lượng của Ai Cập và Qatar thúc đẩy trong nhiều tháng qua đã không còn được coi là khả thi, và việc Hamas mất đi chuỗi chỉ huy và kiểm soát cũng khiến tiến trình thương lượng trở nên phức tạp hơn.
Miller cho biết “đề xuất mang tính thực tiễn nhất hiện tại là nếu ông Blinken tuyên bố ‘chúng ta sẽ đánh đổi toàn bộ từ hai phía’. Israel nhận lại toàn bộ con tin, và họ sẽ tuyên bố ngừng bắn”, tuy nhiên ông cũng cảnh báo ngay cả ý tưởng này cũng mang theo nhiều câu hỏi cần có câu trả lời.
Phát biểu trước các phóng viên trong ngày thứ Hai, phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Vedant Patel nhấn mạnh các quan chức Mỹ cho rằng “vẫn còn cơ hội thúc đẩy” thỏa thuận ngừng bắn.
“Tôi sẽ không phỏng đoán về kết quả (của chuyến công du), nhưng chúng tôi cảm thấy rằng cần phải thảo luận với không chỉ chính quyền Israel mà cả các đối tác khác trong khu vực”.
Nguyễn Quang Minh (Theo Reuters)